De Volkskrant

In 1988 had de redactie van De Volkskrant besloten om Linke Loetje – na 25 jaar – in de stripsectie te vervangen door Taco Zip.

Zaterdag 31 december 1988 worden de lezers van de Volkskrant voorbereid op hun komst. Harold wordt hier overigens als neefje van Vantilt gepresenteerd en Wilbur is verworden tot vogelbekdier…

En zo debuteerde Taco Zip op maandag 2 januari 1989:

We debuteerden met Taco Zip in het Weekblad Robbedoes en daar vonden we na enig geëxperimenteer onze draai. Maar de strip kreeg pas karakter toen hij vanaf 1989 in de Volkskrant werd gepubliceerd.

Demorgen.be, 17 december 2005

In het begin zijn het veel oude stroken en remakes van Robbedoes en Spirou (waarin het figuurtje Taco is vervangen door Vantilt of Wilbur of in zijn geheel opnieuw is getekend).

Vanwege het einde van de publicaties in Weekblad Robbedoes begin 1988 en de start in Spirou medio 1988, hadden Cromheecke en Fritzgerald ruimschoots tijd om zich voor te bereiden om hun grappenfrequentie op te moeten schalen van 1 naar 5 keer per week.

Toch houden ze het tempo uiteindelijk niet bij en wordt Jakketoe in 1991 als additionele grappenmaker ingevlogen.

Gelachen ja, maar het was ook een zware periode. Te zwaar om elke dag een nieuwe Taco klaar te hebben

Gazet van Antwerpen, Mei 2005

Van eind december 1991 tot en met eind juni 1992 worden zelfs alleen Jakketoe en Cromheecke in De Volkskrant vermeld als makers van de strip. Jakketoe wordt dan ook op de binnenflap van Taco Zip 5 bedankt voor het hen als medescenarist bijstaan in deze drukke periode.

De thema’s van grappen worden gaandeweg steeds langer of blijven door de jaren heen terugkeren: zoals het immer tegenwerkende weer, maandagochtenden, Wilbur die met zijn auto crasht, bonnen schrijven, vakanties, rijmpjes en raadseltjes, Agent Plunk en Detective Vantilt, de Flapdrolstraat, Kippendrecht en Ochsengarten (Ossendrecht?), de Plunkmobiel, het milieu, en natuurlijk het discutabele werkethos van Vantilt.

Met Cromheecke en Fritzgerald die aan de Koninklijke Academie van de Kunsten in Antwerpen hebben gestudeerd, is kunst (met de hoofdletter K) en het bijbehorende armeluisbestaan natuurlijk een dankbaar thema om enigszins op de hak te nemen. Het derde stripalbum heet natuurlijk niet voor niets Heavy Kunst….

Muziek was natuurlijk ook een terugkerend thema (zowel Jakketoe en Fritzgerald spelen saxofoon en andere blaasinstrumenten), met onder andere heavy metal fanfares en concerten van intergalactische tubafoonorkesten (en fantastische onomatopeeën) tot gevolg.

Ingezonden brieven

Getuige de ingezonden brieven, werkte Taco Zip ook in Nederland redelijk polariserend en net zoals in Vlaanderen was de tekenstijl ook een heikel punt. Naast mensen die openlijk terugverlangden naar Linke Loetje (pas na één jaar gezanik werd er een slotje op gezet door de redactie van de Volkskrant), waren er ook die blij waren dat die strip weg was, maar Taco Zip toch nog erger vonden. Ook in Nederland begonnen de positieve reacties uiteindelijk te overheersen, maar toch waren er nog lezers die het na bijna 4 jaar en 1.000 stroken niet meer trokken.

Ik herinner me wel nog dat we verschrikkelijk veel lezersbrieven kregen toen ik Taco Zip tekende. De mensen waren echt geshockeerd. Als je dat nu terug ziet, is dat toch maar een gewone strip. Ik ben toch wel trots dat ik mee aan de weg heb kunnen timmeren voor de absurde, nihilistische humor in strips.” 

Gazet van Antwerpen, 9 juni 2015

Pesten jullie de lezers graag?

“Pesten? Dat is te sterk uitgedrukt. Aanvankelijk probeerden we een klassieke strip te maken. Uiteindelijk bleek Taco Zip toch afwijkend. We proberen de lezers te verrassen, dat wel.”

DEMORGEN.BE, 17 december 2005

Het soms vreemde gevoel voor humor, voorliefde voor flauwe woordgrappen, non-sequiturs en terugkerende verhaallijnen en meer surrealistische plots waren dus niet aan iedereen besteed. Maar ze zorgden wel voor een trouwe schare volgers in Nederland (in België ook natuurlijk). Zeker onder studenten genoot Taco Zip een enorme populariteit, ook getuige een Delfts studentendispuut Plunk en de Eindhovense gitaarband Plunk (over de laatste later meer). In 1996 richtten Marc Beerens en Jos Joosten uit Nijmegen kort na hun studie aan de Radboud Universiteit, een non-fictie en wetenschappelijke uitgeverij op, vernoemd naar agent Vantilt.

En Vacances!

In augustus 1991 verschenen er 6 stroken in het Frans (over een periode van 2½ week) en zo krijg je kennelijk sommige mensen in de pen…

In onze Volkskrant-periode waren onze figuurtjes eens een hele poos op vakantie. In Frankrijk. En dus spraken ze zo van dat héle simpele Frans. Maar bij De Volkskrant vonden ze dat niet grappig. Ze begrepen niet dat ze zo moesten verschijnen. ‘Ja, maar ze zitten in Frankrijk’, zeiden wij. ‘Laat ze dan gauw terugkomen uit vakantie”

Gazet van Antwerpen, mei 2005

Zodoende had de meneer of mevrouw Krüger mazzel dat, mede door een tweetal reprints begin augustus, de ondersaande Franstalige strook alleen in Taco Zip 3 terecht is gekomen…

Verstand is geen wijsheid

Het gebruik van het woord “wijsheidstand” in de strook die op 4 augustus 1989 verscheen, leverde zelfs discussie op: 

Oplettende lezertjes

De stroken in de Volkskrant kregen een volgnummer mee, dus je zou verwachten dat het redelijk gemakkelijk zou moeten zijn voor de redactie om ze in de juiste volgorde te publiceren. In de praktijk bleek dat toch soms lastig.

De eerste 120 stroken waren nog helemaal conform de nummering. Dat wil zeggen dat buiten de stroken die alleen in de Volkskrant verschenen, de eerste 60 à 70 stroken een heel andere volgorde hadden dan zoals opgenomen in het eerste stripalbum. Daarna ging het mis en werden 3 opeenvolgende dagen reprints geplaatst van stroken die nog geen 2 weken daarvoor al waren gepubliceerd en daarna blijft het moeilijk om de juiste nummering aan te houden, zeker in de zomervakantieperiodes.

Zo werd de komst van Plunk op 11 augustus 1989 verklapt, één week voordat zijn vliegende sigaar in Taco Zip neerstortte, en dan ook nog eens met een strook die pas 15 dagen dáárna had moeten verschijnen.

Ook als er feestdagen waren – waardoor de dag ervoor de strips moesten wijken voor de extra dag aan TV programmering – werd er doorgaans niet gepauzeerd maar werd de nummering gewoon opgepakt alsof er geen “rustdag” was geweest. De gemiste stroken werden lukraak ingehaald, of helemaal niet waardoor er een aantal gags pas voor het eerst in de Taco Zip stripalbums te zien waren.

Ik vermoed dat in de bovenstaande ingezonden brief van 9 december 1989 doelde op deze reeks, waarvan de eerste op 3 november en de andere twee pas op 22 en 23 november 1989 verschenen.

Depressief

Dat de ingezonden brieven ook Cromheecke en Fritzgerald bereikten, blijkt wel uit de volgende inzending van 18 december 1990:

De makers waren het er roerend mee eens; in Taco Zip 3 was de Plunkmobiel dan ook mechanisch depressief geworden.

Andersoortig ingezonden brieven

Je hebt het cultuurhistorisch natuurlijk wel helemaal gemaakt als je als trefwoord wordt gebruikt in contactadvertenties…

De laatste aflevering

Met weinig gevoel voor decorum wordt het einde van Taco Zip door de redactie van De Volkskrant op 31 december 1992 bekend gemaakt als naschrift op een ingezonden brief (wederom van de heren Mennink en Siljée):

Het besluit was al eerder genomen in het kader van herstructurering van de stripsectie: Taco Zip werd geschrapt en De Tovenaar van Fop werd een jaar later vervangen door Sigmund van Hanco Kolk en Peter de Wit. Na blijkbaar 1.000 verschillende stroken verscheen de laatste Taco Zip dus al op 30 december 1992. Helaas zijn ongeveer 30 van de 1.012 edities van de Volkskrant in deze periode niet gedigitaliseerd of publiekelijk toegankelijk gemaakt door de Koninklijke Bibliotheek. Mede door een redelijk aantal reprints, heb ik dit aantal van 1.000 strips helaas niet kunnen verifieren.

Op 15 januari 1993 verscheen deze treffende (doch enige) ingezonden brief.

Daarentegen resulteerde het vertrek uit de Volkskrant wel in een heus protestlied, Taco Zipje. Het kon ook niet anders dat de band Plunk, in 1992 nog deelnemer was van de Grote Prijs van Nederland, het schreef. Ze mochten het lied zelfs voor het VPRO-televisieprogramma Open Deur TV ten gehore brengen. CURSOR, het weekblad voor de Technische Universiteit Eindhoven, waaraan de 2 gitaristen van Plunk studeerden, besteedde op 29 januari 1993 aandacht aan deze VPRO opnamen en gaf en passant ook de tekst van Taco Zipje.

Ik zag vanmiddag bij het ontbijt
Ben mijn Taco Zipje kwijt
'k Nam speciaal voor hem de krant
Nu schuiven ze hem aan de kant

Oh Zork, Plunk en ook Vantilt
Ze waren zo gewild
Oh Zork, Plunk en ook Vantilt

Komt Plunk niet terug in ons bestaan
Dan gaat ons lidmaatschap eraan
Zo is er echt geen reet meer aan

De Volkskrant zonnder Taco Zip
Is als een kop zonder kip
Zo vind ik zeker nooit mijn draai
Zonder Plunk is het leven saai

Oh Zork, Plunk en ook Vantilt
Ze waren zo gewild
Oh Zork, Plunk en ook Vantilt

Oh, Plunk, we delen onze naam
Zo zal je toch blijven bestaan
Komt Plunk niet terug in ons bestaan 
Dan is er echt geen reet meer aan
Oh, Plunk, wij delen onze naam
Zo zal je toch blijven bestaan

Yeah!